چوب

از نظر علم گیاه‌شناسی، چوب بخش جامد و سخت زیر پوست ساقه درخت یا دیگر گیاهان چوبی است که به شکل بافت آوندی وجود دارد .

گرچه در باور عموم مردم ؛ چوب تنها در درخت و بوته یافت می‌شود ، اما از نظر علمی‌ ، در همه گیاهان آوندی وجود دارد . در چوب مجراهای زیر قابل مشاهده می باشد ؛

– بافت چوبی یا مجراهای چوبی : که شیره خام ، آب و نمک‌های معدنی محلول را از ریشه به برگ‌ها وغنچه‌های هوایی می‌برد.

– آوند آبکشی یا مجراهای لیبر : که غذای آماده برای برگ‌ها (شیره تولیدی) به شکل محلول از طریق آن‌ها برای تغذیه بقیه گیاه به گردش در می‌آید.

مجراهای چوبی به‌وسیله سلول‌های مرده و دیواره‌های چوبی شده به وجود می‌آیند . در هر دو حال پروتوپلاسم ( بخش زنده سلول ) سلولی پدیدار می‌گردد و دیوارها به‌وسیله ته‌نشین شدن ماده لیگنین ( که سختی چوب از آن است) افزایش می‌یابند.

ساختار درخت

مغز چوب : قسمت مرکزی تنه درخت می باشد که شامل ؛ بافت های اولین سال رشد درخت بوده و بصورت یک نوار تیره قابل مشاهده است .

درون چوب : بافت اطراف مغز چوب را شامل شده ، رنگ تیره تری دارد و بسیار مقاوم است .

برون چوب : بخش بیرونی چوب که جوان تر بوده ، رنگ روشن تری دارد و به دلیل ویژپی های خاص ، مناسب برای کارهای ساختمانی می باشد .

لایه زاینده : لایه بسیار نازک شامل سلول های زنده است که تقسیم سلولی و رشد شعاعی درخت در این ناحیه صورت می گیرد .

لایه آبکش : لایه نازک داخل پوست می باشد که مهمترین وظیفه آن ؛ ذخیره و انتقال شیره درخت به شاخه ها است .

پوست : پوشش محافظ و سخت درخت در برابر آسیب های خارجی است .

انواع برش تنه درخت

–  برش مماسی : که بصورت مماس بر دایره های سالیانه رشد انجام شده و باعث نمایش بافت متنوع تری می گردد .

– برش شعاعی : بصورت شعاعی عمود بر دایره های سالیانه رشد انجام شده و از مقاومت مکانیکی بالاتری برخوردار می باشد .

ترمو وود ( چوب ترمو )

ترمو وود فرآیند خشک کردن چوب با حرارت 230 درجه سانتی گراد (در حضور بخار آب ) و همراه با گردش هوا می باشد . در این فرآیند که با توجه به نوع چوب ، ضخامت و رطوبت اولیه آن معمولا بین 48 تا 144 ساعت به طول می انجامد ، گرمای مغز چوب ، به دمایی بین 185 تا 212 درجه سانتی گراد افزایش می یابد .

به جرات می توان گفت تمامی نکات منفی چوب در این روش ، از بین می رود . به دلیل دمای بالایی که به چوب وارد می گردد ، زنجیره های سلولوزی شکسته شده ، اسید های تجزیه شده ، چوب از هرگونه جانور میکروسکوپی و حشرات پاک شده و شرایط مناسب رشد برای قارچ ها از بین می رود . همچنین بخش عمده رزین چوب از آن خارج گردیده و مقدار باقی مانده به شکل بلور و بی ضرر می گردد .

فرایند ترمو وود

مرکز تحقیقات فنی VTT فنلاند ، مبدع و صاحب امتیاز این فرآیند به شمار می آید . این فرآیند در سه فاز تقسیم و انجام می گردد .

1 ) افزایش دما – دمای چوب با استفاده از گرما و بخار آب بصورت سریع ، به حدود 100 درجه سانتی گراد رسانده می شود . سپس بصورت تردیجی ، به 130 درجه سانتی گراد افزایش داده می شود . حضور ” بخار آب ” به دلیل جلوگیری از ایجاد ترک بر روی سطح چوب در طول فرآیند و همچنین بخار آب مانع فعل و انفعالات شیمیایی درون چوب می گردد . رطوبت داخل چوب در این فاز به حدود صفر می رسد .

2 ) تغییرات ترمو – در این فاز دمای چوب به حدود 185 تا 212 درجه سانتی گراد افزایش می یابد . ( میزان افزایش دما در این فاز به رده ترمووود بستگی دارد ) پس از رسیدن دمای چوب به حد مدنظر ، حدود 2 الی 3 ساعت  این دما حفظ می شود . در این فاز ” بخار آب ” مانع اشتعال چوب در دمای بالا و همچنین فعالیت شیمیایی نیز می گردد .

3 ) خنک کردن – در این فاز که با پاشیدن آب بر روی چوب ها آغاز می گردد ، دما کاهش یافته و این امر تا رسیدن چوب به رطوبت مورد نظر ادامه پیدا می کند .

مصارف ترمو وود

به طور کلی فرآیند تر مو ( تیمار حرارتی ) به دو روش استاندارد Thermo-S  و Thermo-D  انجام می گردد .

در روش Thermo-S ( مخففThermo-Stability  ) یا ” ترمو پایدار” ، چوب بین 6 الی 8 درصد بسته به میزان رطوبت محیط امکان تغییر ابعاد یا تورم خواهند داشت . گونه های سوزنی برگ این محصولات برای استفاده در اجزای داخل ساختمان ، اتصالات در محیط خشک ، مبلمان داخلی ، اجزای درب و پنجره و بهره گیری از گونه های پهن برگ برای اتصالات در انواع شرایط آب و هوایی ، مبلمان ، کف پوش ، سونا و مبلمان فضای باز توصیه می گردند .

در روش Thermo-D  ( مخففThermo- Durability  ) یا ” ترمو با دوام” ، چوب بین 5 الی 6 درصد بسته به میزان رطوبت محیط امکان تغییر ابعاد یا تورم خواهند داشت . گونه های سوزنی برگ این محصولات برای استفاده در نما و دیوار ، درب های درونی سونا ، حمام و سرویس بهداشتی ، کف پوش و مبلمان فضای باز و گونه های پهن برگ برای تمام مصارف نوع Thermo-S ( البته با رنگ تیره تر ) توصیه می گردند .